مفهوم وایب چیست: وایبهای تیک تاک
برای اینکه خوب درک کنیم مفهوم وایب چیست بهتر است با مثال تیک تاک شروع کنیم. یک روز بعد از ظهر درحالیکه بدون هیچ فکر خاصی عمیقاً غرق تیک تاک شده بودم با ویدیویی از فضای شهری ناآشنا از داخل یک برج در منچستر انگلستان برخورد کردم. در طبقه بالای برج در کنار پنجرههای بزرگی که پشت مه پنهان شده بودند یک مرد به پشت در استخری درخشان شناور بود و به موسیقی متن شگفتانگیز فرانک اوشن (Frank Ocean) یعنی آهنگ «فِراری سفید» گوش میداد. این ویدئو 10 ثانیهای دارای هشتگ #vibin بود.
در کلیپ دیگری یک خانم با عکسهایی از ملحفههای کتانی چروک، لباس خواب ساتن آبی رنگ و یک ماگ پر از چای سبز ماچا که از آن بخار بلند میشد روتین صبحش را نشان میداد. البته چیزهای دیگری هم مانند گیاه مونسترا، یک تکه چوب سوزان پالو سانتو و تصویر خیابانی شلوغ در خارج از خانه در این کلیپ دیده میشد. در کل، این تصاویر احساساتی مانند آرامش، روشنی و تلاش برای آراسته بودن را برمیانگیختند. این ویدئو هم دارای هشتگ #vibes بود. در کپشن یکی دیگر از تصاویر مونتاژ شده تیک تاک این جمله را خواندم: «من عاشق وایب شبهای اینجا هستم.»
اما در این ویدئو مفهوم وایب چیست؟ این کلیپ شامل تصاویری از یک آپارتمان کم نور بود که روی یک تابلو با رنگ نئونی صورتی نوشته بود: «جایی که عشق زندگی میکند.»، یک سگ نژاد شیبا اینو (Shiba Inu) در آپارتمان پرسه میزد، یک چراغ گرد روی کتاب هنر پیکاسو قرار داشت و یک تلویزیون روی دیوار نصب شده بود که محبوبترین موسیقی امبینت را از کانال یوتیوب «رادیو لوفای- هیپ هاپ موسیقی برای آرامش و هنگام مطالعه» پخش میکرد.
اگر بخواهم توضیح دهم باید بگویم وایب ویدئو برای نسل زومرها (Gen-Z) انگیزه بخش بود. به نظرم این ویدیو دنیای نوجوانی را به تصویر میکشید که (با توجه به ویدیو که وایب نیمه شب، زیرزمین، دسکتاپ و کامپیوتر داشت) والدینش از منع رفت و آمد و محدودیت زمان تماشای تلویزیون صرف نظر کردهاند.
فیلمهایی با وایب انگیزه بخش
این چشماندازهای کوتاه از زندگی در ظاهر عادی که در فیلمهای کوتاه فشرده شدهاند در ژانر نون و کره یا همان موضوع اصلی تیک تاک قرار دارند و در فید من که بر اساس یک الگوریتم تنظیم میشود ظاهر میشوند. شاید بقیه ویدیوهای طنز، رقص یا شوخیهای عملی دریافت کنند اما من فقط ویدیوهایی که وایب انگیزه بخش دارند و من را سرحال میآورند را میبینم.
معمولاً غذا درست کردن روی یک قایق بادبانی شناور در اقیانوس اطلس یک نوع وایب خوب محسوب میشود، درست مانند نیتن آپوکادا (Nathan Apodaca) که در یک تیک تاک معروف درحالیکه آبمیوه توت میخورد مطابق ریتم آهنگ «رویا» از فلیتوود مک (Fleetwood Mac) با اسکیت برد خود حرکات زیگزاگ انجام میداد.
معنی وایب چیست؟
البته ما میدانیم مفهوم وایب چیست. کلمه «وایب» به معنای یک کیفیت ذهنی است که توانایی کنترل آن را ندارید، یک امنیت («وایب آرامش بخش»). این میتواند دلیلی باشد که از یک نفر یا یک چیز خوشتان میآید یا از آن بدتان میآید (وایب خوب در برابر وایب بد). این یک بینش است که هیچ توضیح مشخصی برای آن وجود ندارد («فقط وایب چیزی را میگیرم.»)
مفهوم وایب چیست: کلماتی که وایب خاص خودشان را دارند
بیشتر وایبها نام خاصی ندارند اما بعضیها هم دارند. سوداد (Saudade) یک کلمه پرتقالی به معنای اشتیاق تلخ و شیرین است که میتوانیم آن را به عنوان یک وایب در نظر بگیریم. کلمه ژاپنی ایکی (iki) که به معنای یک رفتار ظریف بیتفاوت است هم میتواند یک وایب باشد.
یا واژه آلمانی fernweh که به معنای اشتیاق رفتن به جایی دور که میتوان از آنجا چشماندازهای دوردست و جنگلهای ناشناخته را تماشا کرد هم میتواند به عنوان یک وایب مورد استفاده قرار بگیرد. (هوگه (Hygge) کلمهای دانمارکی به معنای فضای دنج رضایتبخش است؛ وایبی است که در کل ایالات متحده تجاری سازی شده.)
آیا وایب مثبت و منفی وجود دارد؟
با این حال در دوره رسانههای اجتماعی با توجه به مطالبی که رابین جیمز (Robin James) استاد فلسفه در UNC شارلوت در خبرنامه جدیدش نوشت «وایب» بیشتر شبیه به یک لحظه دیداری شنیداری با کیفیت، یک «طنین دلسوزانه» بین یک شخص و محیط اطرافش است.
حالا که تقریبا میدانیم مفهوم وایب چیست بهتر است بگوییم وایب برای ادراک حسی مانند یک هایکو (haiku) برای زبان است. وایب مجموعهای کوتاه از تصویر، صدا و حرکت است. گاهی اوقات #زیباشناسی به عنوان نشانهای از وایب مورد استفاده قرار میگیرد اما این اصطلاح عمدتاً دیداری است.)
مقاله مرتبط پیشنهادی برای مطالعه: حالا دیگر گوشی های هوشمند «محل زندگی ما هستند.»
یک وایب میتواند مثبت، منفی، زیبا، زشت یا فقط منحصربهفرد باشد. همچنین میتواند برای خودش نوعی کیفیت باشد یعنی زمانی که یک چیز وایب داشته باشد نوعی حالت وایب شدید ایجاد میکند یا قابلیت وایب شدن را ایجاد میکند. وایبها واسطهای برای احساسات هستند. نوعی درک ذهنی که قبل از آنکه کلمات نامی بر روی تجربه بگذارند ایجاد میشوند. این کیفیت پیش زبانی وایب باعث شده است به یک چشم اندازه مناسب برای رسانههای اجتماعی که به صورت فزاینده صدا، ویدئو و تصویر را به متن ترجیح میدهند تبدیل شود. وایبها به صورت مداوم از طریق صفحه نمایش ما ساطع میشوند و ما آنها را دریافت میکنیم.
مفهوم وایب چیست: ریشه کلمه وایب
کلمه وایب مخفف کلمه vibration (به معنای ارتعاش) است یعنی چیزی که طنینانداز میشود و اکو پیدا میکند تا جایی که یک فضا را پر کند. در اوایل قرن بیستم این اصطلاح به ساز ویبرافون (vibraphone) از هم خانوادههای ماریمبا (marimba) نسبت داده میشد. این ساز برای ایجاد یک صدای مرتعش از فنهای موتوری که زیر میلههای آن تعبیه شده است استفاده میکند.
در زمان اختراع این ساز در قرن نوزدهم موسیقیدانها نمیدانستند اسم این ساز باید مفرد (vibe ) باشد یا جمع (vibes) ولی در نهایت اسم جمع را انتخاب کردند. امروزه صدای این ساز تداعی کننده طیف وسیعی از ارتباطات است. مانند موسیقی تروپیکالیا (Tropicália)، اشتیاق اواسط قرن بیستم نسبت به هاوایی، جهان میهنی (cosmopolitanism) نه چندان عمیق و نوستالژی که بین صداقت و کنایه وجود دارد.
مفهوم وایب در اصطلاح عامیانه
به زبان ساده مفهوم وایب چیست؟ در اصطلاح عامیانه «وایب» به یک هاله یا احساس اشاره دارد که در دهه شصت در کالیفرنیا ظاهر شد و این کلمه را به صورت دائمی با مفهوم هیپی پیوند زد. روزنامه زیرزمینی برکلی باب در اوایل سال 1965 همیشه از این کلمه استفاده میکرد. سال بعد گروه بیچ بویز (Beach Boys ) با استفاده از عبارت «وایب خوب» این اصطلاح را به گوش مخاطبان بیشتری رساند. این آهنگ در مورد یک ارتباط ناخودآگاه نزدیک و افرادی است که با هم هماهنگ هستند. بخشی از شعر آهنگ این است: «من وایب خوبی گرفتهام – آن دختر مرا هیجانزده میکند.» (درواقع در این آهنگ از ساز ویبرافون استفاده نشده است اما وایب ساز ترمین الکترونیک هم شبیه به ویبرافون است)
در همین زمینه هم نویسنده جوان بیبی واین (Bibi Wein) در تحقیقاتی که با عنوان «نسل فراری» که شامل بررسی جوانان سرکش آمریکایی در سال 1970 منتشر شد وایب را به عنوان «لمس روح» توصیف میکند. اما خیلی زود این کلمه تقریباً برای توصیف هر چیزی به کار میرفت. در سال 1973 مجله Cultures متوجه شد «افراد زیاد، یک شهر یا حتی یک کمپین مخصوص مبارزههای سیاسی وایبهای خاص خود را دارند.»
مثل خیلی از ترندهای دیگر گسترش وایب هم از پیشتازان فرهنگی شروع میشود، اما این کلمه بعد از اینکه توسط عموم مردم مورد استفاده قرار گرفت بخشی از قدرت خود را از دست داد. (تریشا براون (Trisha Brown) طراح رقص مجله Performing Arts میگوید: «کلمه وایب برای من هیچ مفهومی ندارد.»)
وایبهای دهه هشتاد میلادی
شاید این روزها وقتی از کسی بپرسید وایب دهه هشتاد چیست معمولاً به مجموعه پارچههای براق، موهای پفدار و ماشینهای دودی اشاره شود زیرا دهههای هشتاد و نود وایبهای شناخته شده زیادی وجود نداشت. شاید در این دو دهه نفوذ در مردم سخت بود و همه چیز زیادی تحت سلطه نظام سرمایهداری بود که مردم نمیتوانستند طنینها را حس کنند.
اما در طول آن دو دهه وایب تبدیل به یک موضوع جذاب فلسفی شده بود. گرنوت بوهم (Gernot Böhme) فیلسوف آلمانی در مقالهای برای مجله Thesis Eleven در سال 1993 «اتمسفر» را بهعنوان اساس نوع جدید زیباشناسی احساسی توصیف کرد، نوعی احساس کلی که اشتراکات زیادی با وایب دارد.
هایدگر (Heidegger) از واژه «مود» (Mood) برای توصیف کیفیت حضور در جهان استفاده کرد و والتر بنجامین (Walter Benjamin) از کلمه «هاله» برای توصیف احساسی که با نزدیک شدن به یک اثر هنری منحصربهفرد مانند یک نقاشی ایجاد میشود استفاده کرد. اما بوهم یک چیز پیش پا افتادهتر را دید (مثل لوازم آرایشی، تبلیغات و دکوراسیون داخلی) که اتمسفر خاص خود را ایجاد میکند مانند «زیبایی شناسی زندگی روزمره».
نظام سرمایهداری بر ضد وایبهای اطراف ما
برای اینکه بهتر درک کنید مفهوم وایب چیست بهتر است به داستان جین بنت (Jane Bennett) نظریهپرداز سیاسی اشاره کنیم. بنت زمانی که یک روز آفتابی به انبوه زبالههای داخل ناودان نگاه میکرد به احساس ناگهانی مشابهی دست پیدا کرد. او این تجربه را در سال 2010 در کتاب «Vibrant Matter» بیان کرد. ناگهان اجسامی که دور ریخته شده بودند به نظر جنت با معنا بودند. بنت سعی میکند یک تابلو نقاشی را توصیف کند: «دستکش، موش، گردهها، درپوش بطری و چوب با خیابان و هوای آن روز صبح و با من برق زدند و درخشیدند.»
به عبارت دیگر تمام آن لحظه دارای یک وایب بوده که از هریک از قسمتهای بزرگتر آن جدا نشدنی بود. بنت معتقد است نظام سرمایهداری ما را ترغیب میکند چنین وایبهایی را نادیده بگیریم. یک جامعه مصرفگرا که در آن چیزها مدام دور انداخته شده و تعویض میشوند و «حیات ماده را پنهان میکند.»
ظهور دوباره وایبها در عصر دیجیتال
از برخی جهات ظهور زندگی دیجیتال باعث احیای دوباره وایب شده است. ما به صورت آنلاین میتوانیم وایبها را جمعآوری و تنظیم کنیم. درست مانند ردیاب گونههای نادر پرندگان تشخیص یک وایب (و ثبت آن) خود به یک هدف نهایی تبدیل شده است.
در سال 2005 موسیقیدان ازرا کونیگ (Ezra Koenig) این کار را در وبلاگی با عنوان وایبهای اینترنتی انجام داد. عناوین مطالب موجود در وبلاگ او شامل موارد زیر بود: «وایبهای انگلیسی _ بارون _ خاکستری»، «ردیوهد در اواخر دهه 90 _ اضطراب جهانی _ فرودگاهها _ آینده تیره تکنولوژی» و «تازه – تمیز» مثل یک سوپرمارکت مورتون ویلیامز (Morton Williams).
این به قبل از ظهور گوشیهای دوربیندار برمیگردد. این گوشیها امکان ثبت وایبها در دنیای واقعی را برای ما فراهم کردند. همچنین این قضیه قبل از ظهور اینستاگرام است که ممکن است اولین پلتفرم بومی رسانهها برای وایبها باشد. در حال حاضر در جواب سوال مفهوم وایب چیست پاسخ کاملا متفاوتی میگیرید.
مقاله مرتبط پیشنهادی برای مطالعه: مردم آماده ترک همیشگی رسانه های اجتماعی هستند
وایب در اینستاگرام
در این پلتفرم میتوانید یک مود (mood ) را در یک تصویر بسازید و با یک شخصیت کلی ارتباط برقرار کنید. نمای کلی تصاویر مربوط به سبک زندگی که به کلیشه غالب اینستاگرام تبدیل شدهاند یک وایب ایجاد کردند. این وایب شامل نور سرد خورشید، سنگ مرمر و کاپوچینو است. به جای انبوه زبالههای بنت این موارد اغلب برای فروختن چیزی مورد استفاده قرار میگیرند، اگر برای یک محصول خاص نباشد برای تبلیغ «برند» اینفلوئنسر هایی است که آن عکسها را پست میکنند.
رابین جیمز (Robin James) این پدیده را با عنوان «وایب نظام سرمایهگذاری» توصیف میکند. اگر این وایب ارتباط زیادی با یک محصول یا شرکت داشته باشد میتواند به تبلیغات آزادی تبدیل شود که بر اساس سلیقه مخاطبان آنها را انتخاب کرده و یا حذف کند. ارتباط بوهمی سالم و درعین حال مستکننده کالیفرنیایی را با برند لباس Reformation یا تکنولوژی مردانه توربوشارژر را با ماشینهای تسلا در نظر بگیرید.
تفاوت وایب تیک تاک و اینستاگرام
در پلتفرمهای آنلاین مفهوم وایب چیست؟ شکل اصلی اینستاگرام یک نمای ترکیبی از تصاویر جداگانه یا ویدیوهای بدون ویرایش است اما تیک تاک شامل مجموعهای از مشاهدات در دنیای واقعی است که در یک فیلم مونتاژ شده با هم ترکیب شدهاند. (هرچند سال گذشته اینستاگرام برای رقابت یک ویژگی جدید به نام Reels ارائه داده است.)
با استفاده از تکنولوژی تیک تاک میتوانید به راحتی کلیپهای ویدئویی را برش دهید و آهنگهای محبوب و انگیزه بخش را هم در پسزمینه آنها بگذارید: آهنگهایی که سریع وایب منتقل میکنند. فید این «برای شماست» بر اساس الگوهای تعاملی هر کاربر ترکیبی از محتواهای مختلف را بر اساس یک الگوریتم تنظیم میکند. در نتیجه یک پلتفرم بر اساس ویگنتها (vignettes) ایجاد شده است که بر اساس لحظات سطحی و احساسی مجزا اجرا میشود.
همانطور که وینکا کروک (Vinca Kruk) و دنیل ون در ولدن (Daniel van der Velden) بنیانگذاران گروه فیلم و طراحی آوانگارد متاآون (Metahaven) در آمستردام به من گفتند «تیک تاک طعنهای به این حقیقت زد که مردم خواهان روایتها هستند.»
میتوانید حال بهتری پیدا کنید
مردی که در برج منچستر در استخر شنا میکند تلاش نداشت چیزی توضیح دهد یا محصولی را بفروشد، او فقط وایب منتقل میکند و بقیه ما هم فقط او را تماشا میکنیم و آن حالت هماهنگی را احساس میکنیم و توقع چیز بیشتری از آن نداریم. بعداً برای درک کامل اینکه مفهوم وایب چیست به آن مرد در تیک تاک پیام دادم و در مورد ویدیو پرسیدم (که حالا دیگر روی حالت خصوصی قرار گرفته است).
اسم او نیگل کابینا (Nigel Kabvina) است و یک متصدی بار بیست و پنج ساله است. او به من گفت: «من به احساس تلاش برای آرام شدن فکر میکردم. این آهنگ من را به زمانی برمیگرداند که بچه بودم و این همه استرس و مسئولیت نداشتم.»
وایبها هم به خاطر اینکه دیداری شنیداری هستند و هم به این دلیل که مانند سایر میمها (meme) مشارکتی هستند برای اینترنت خیلی مناسب به نظر میرسند. هرکسی میتواند با دید خودش به آنها نگاه کند. این وایبها نایاب نیستند و در نسخههای محدود تولید نمیشوند. تکرار شدن باعث کم شدن ارزش آنها نمیشود. در رسانههای اجتماعی کاربران علاوه بر تنظیم وایبها میتوانند انواع جدیدی از آنها را هم تولید کنند.
انواع وایب
برای مثال جیا تولنتینو (Jia Tolentino) نوشته است «توهین کردن» یک وایب اینترنتی است که نشان دهنده «احساس فزاینده و عمومی اضطراب و بیحالی» است که بر اساس گفتههای Chuck E با دیدن تصاویر آزاردهنده از چیزهایی که به آنها تعلق ندارد ایجاد میشود. چندین سال است که رباتهای خودکار Cheese از دور خارج شدهاند اما علیرغم شرایطی که دارند به صورت خوشایندی وایب ایجاد میکنند.
حالا که دیگر کاملا میدانید مفهوم وایب چیست مثال دیگری از انواع آن را بررسی میکنیم. یکی دیگر از واژههای جدیدتری که وایب مخصوص به خود را دارند کلمه « cring» است. این کلمه بیانگر سطح پایینتری از شرم یا خجالتزدگی است که میتواند یک اقدام پیشگیرانه باشد که برای مثال در زمان دیدن فیلم ترسناک رخ میدهد.
در تیک تاک بعضی از مود بردهای زیباشناسی که در دهه 2010 در تامبلر معروف بودند به اندازه وایبها وحشتناک شدهاند. چیزهایی مثل زندگی روستایی، بازگشت به طبیعت (با تنتورهای گیاهی و پیراهنهای طرح دار) و آکادمیهای تاریک، رواج خرده فرهنگ گوت (Goth) با مدرسههای شبانهروزی اسکاتلندی (قلعههای بدشگون و لباسهایی از جنس پارچه سنگین توید).
وایبها وارد دنیای واقعی شده اند
کاربران زندگی غیرمجازی خود را بر اساس این برچسبها قالببندی و ثبت میکنند. این وایب از اینترنت به زندگی واقعی منتقل شده است و دوباره به عقب برمیگردد، مانند طول موجی که در رادار قوه ادراک ما قرار دارد. (تیک تاک درخواستهای زیادی برای خرید ارائه میدهد و تصور کیتهای بسته بندی شدهای که برای شبیه سازی آکادمیهای تاریک به کاربران فروخته میشود خیلی هم دشوار نیست.)
پلی گریتزر (Peli Grietzer) یک پژوهشگر ادبی جوان که در مورد وایبهای عصر رسانههای اجتماعی نظریهپردازی میکند اخیراً به من گفت «موضوع وایب هر روز بیش از قبل تبدیل به یک زبان مادری برای ما میشود.» او هشدار میدهد: «مطمئن نیستم این (ما) به چه کسی اشاره دارد اما شاید مربوط به افرادی باشد که همیشه آنلاین هستند.»
ما که میدانیم مفهوم وایب چیست و از گشت و گذار در پیج افرادی که مدام خودشان را نشان میدهند و همیشه بر اساس معیارها و سلیقه دیگران خودشان را تغییر میدهند خسته شدهایم میتوانیم با نگاه به آینده احساس آرامش پیدا کنیم.
با پذیرفتن این زبان میتوانیم به یک نوع دوری از خود برسیم، زیرا با توجه به یک میم تیک تاک در این شرایط احساس میکنیم ما شخصیت اصلی داستان نیستیم و فقط یک تماشاچی هستیم که جایگزینهای زیادی داریم. یکی از شعارهای آنلاین به این صورت است «فکر نکن، فقط وایب بگیر». بعد از یک سال اضطراب مداوم این شعار جذابیت خاصی دارد.
زمان را به لذت تبدیل کنید
در حین بررسی اینکه مفهوم وایب چیست متوجه شدم نویسنده مری رتا (Mary Retta) در خبرنامه اخیر خود توضیح داده است که در طول قرنطینه در حال «وایب گرفتن» بوده است. «هیچ کاری انجام ندادم و در عین حال اینطور نبود که کاری انجام ندهم.
برای مثال برنامه کاریام را لغو میکردم، ساعتم را نادیده میگرفتم اما هر روز به عمد برنامهام را به شکلی پر میکردم.» ممکن است وایبها با شرایط سازگاری پیدا کنند و یک تلاش تقریباً دفاعی برای هماهنگی داشته باشند. رتا نوشته است «وایب گرفتن به معنای تبدیل زمان به لذت است.»
مقاله مرتبط پیشنهادی برای مطالعه: همه چیز در حال تبدیل شدن به محتوای پولی است، حتی خود شما!
زمانی که روتین صبح تیک تاک «یک گیاه شناس و آشپز را که در یک کابین موناتا زندگی میکند» را تماشا میکنم در حس و حال نور خورشید دسامبر، قهوه در ماگ سرامیکی، یک کاسه برنج سبزیجات، جنگلی از درختان بلند کاج و موسیقی متن فیلم Sufjan Stevens فرو میروم. این وایب یک زندگی خوب خلاقانه یا هیپستری است.
جمعبندی
بعد از بررسی اینکه مفهوم وایب چیست، دهها ویدیو مشابه این تماشا میکنم و در نهایت نگاهم را از گوشی میگیرم و حس میکنم آپارتمان من هم در حال درخشیدن است، مثل این که دنیای واقعی را هم به صورت مونتاژ شده میبینم. اشیاء اطرافم را به صورتی میبینم که انگار هر یک دارای اهمیت خاصی هستند. میتوانم وایب دفتر خانگیام را در نظر بگیرم: گیاه ختمی، میز چوبی، هدفونهای حذف سروصدا، مجموعه سه گانه موسیقی جاز و یک فنجان قهوه آماده.
ناگهان احساس میکنم واقعا در خانه خودم هستم مثل این است که این فضا به شکل جدیدی به من تعلق دارد یا اینکه من فضای خودم به عنوان یک وایب کلی داخل آن پیدا کردهام و نقش خودم را بازی میکنم. میتوانیم همه وایبهایی که در اطراف ما وجود دارند را دریافت کنیم. لازم نیست یک شاعر یا فیلسوف باشید، حتی مجبور نیستید چیزی را به صورت آنلاین پست کنید. تنها کاری که باید انجام دهید توجه کردن است.
۰ Comments