خوشبختانه، در طول سال گذشته که به دستور دولت مجبور بودیم در خانه بمانیم خیلی راحت‌تر از همیشه می‌توانستیم برنامه جدیدی در تلویزیون پیدا کنیم. فرقی ندارد به دنبال سریالی با داستانی واقعی می‌گردید، یا یک سریال جنایی هیجان انگیز و دوست داشتنی یا یک مجموعه کمدی، امروزه شبکه‌های نتفلیکس و آمازون با بودجه‌های چند میلیارد دلاری خود هر روز به انبوه محتواهای موجود خود اضافه می کنند. حالا دیگر تماشاچیان نمایشگرهای کوچک به خاطر وجود گزینه‌های زیاد لوس شده‌اند. 

وب‌سایت‌هایی وجود دارند که هدف کلی آنها این است که به شما کمک کنند تمام سریال‌های موجود در پلتفرم‌های پخش را ببینید. پست‌های موجود در رسانه‌های اجتماعی هم برای افرادی که قسمت آخر سریال مورد علاقه خود را هنوز ندیده‌اند مثل پیام‌های رمزی می‌مانند. 

پس چرا با وجود این همه محتوای جدید تعداد افرادی که نظرات عالی در مورد سریال‌های جدید و توصیه‌های دوستان خود را نادیده می‌گیرند و با  فشردن گزینه «تکرار» تصمیم می‌گیرند سریالی که قبلاً بارها تماشا کرده‌اند را دوباره ببینند، رو به افزایش است؟ 

افزایش علاقه مردم به تماشای دوباره سریال های قدیمی

به نظر می‌رسد تمایل مردم به تماشای دوباره سریال های قدیمی افزایش پیدا کرده است. سال گذشته پربیننده‌ترین برنامه در آمریکا نسخه آمریکایی سریال The Office بود که بعد از پخش 9 فصل در سال 2013 به پایان رسید.

سال گذشته، سریال تلویزیونی The Sopranos فقط به خاطر پختن نان موزی تبدیل به یک کلیشه رقابتی در دوران قرنطینه شد و مورد استقبال تعداد زیادی از منتقدان قرار گرفت. به شکلی که گاردین لقب «جذاب‌ترین سریال دوران قرنطینه» و GQ لقب «جذاب‌ترین سریال 2020» را به این سریال دادند.

اعداد و ارقام شواهدی را که می‌گفتند سال 2020 سال «تماشای سریال های قدیمی» است تائید می‌کنند. اطلاعات منتشر شده توسط شرکت Nielsen نشان می‌دهند سال گذشته پربیننده‌ترین برنامه در آمریکا نسخه آمریکایی سریال The Office بود که بعد از پخش 9 فصل در سال 2013 به پایان رسید و دوباره نتفلیکس آن را خریداری کرد. آمریکایی‌ها در مجموع بیش از 57 میلیون دقیقه مشغول تماشای این سریال بودند و این آمار 10 میلیون بیشتر از نزدیک‌ترین رقیب آن‌ها است. سریال‌های دیگری که رتبه بالایی در لیست شرکت Nielsen داشتند «دختر جدید» و «خاطرات خون آشام» بودند که پخش هر دو این سریال‌ها بیش از دو سال پیش پایان یافته است. در همین حال بر اساس گزارش‌های گاردین، سرویس پخش بریتانیا با نام NOW TV از افزایش 122 درصدی بیننده‌های سریال The Sopranos بین ماه‌های مارس و اکتبر و همچنین شبکه آمریکایی HBO از افزایش 200 درصدی بیننده‌های این سریال خبر داده‌اند.

چطور سریال‌های کلاسیک تبدیل به جذاب‌ترین دارایی‌های تلویزیون شدند

سرویس‌های پخش برای خرید حق پخش سریال‌های کلاسیک هزینه زیادی متقبل می‌شوند (این موضوع با توجه به اطلاعاتی که  در مورد اشتیاق مردم برای تماشای دوباره سریال های قدیمی ذکر کردیم قابل درک است). اخیراً صاحبان حقوق برخی از شناخته‌شده‌ترین سریال‌های تلویزیونی به خاطر مبلغ هنگفتی که شرکت‌های رسانه‌ای آمریکایی برای فروش مجوز آثار جاودانه خود تعیین کرده‌اند سرمایه زیادی به دست آورده‌اند. NBCUniversal برای خرید مجوز انحصاری سریال The Office در سرویس پخش خود Peacock از 1 ژانویه 2021 به مدت 5 سال 500 میلیون دلار (350 میلیون پوند) پرداخت کرده است. 

همچنین WarnerMedia هم با پرداخت 425 میلیون دلار (306 میلیون پوند) به مدت 5 سال حق پخش سریال Friends را برای سرویس پخش جدید خود HBO Max خریداری کرده است و قرار است خبر این مالکیت خود را در قسمت ویژه دورهمی بازیگران سریال که انتظار می‌رود در ماه می پخش شود اعلام ‌کند. 

هر دو این سریال‌ها قبلاً در آمریکا بر روی شبکه نتفلیکس در دسترس بودند. برای پر کردن جای خالی این سریال‌ها نتفلیکس هم با پرداخت 500 میلیون دلار (360 میلیون پوند) حق پخش پنج ساله سریال Seinfeld را خریداری کرد، این مجوز از سال 2021 شروع می‌شود.

 HBO Max به خرید بی‌رویه خود ادامه داد و حق پخش سریال‌های The Big Bang Theory با پرداخت 600 میلیون دلار (432 میلیون پوند) و South Park را با پرداخت 500 میلیون دلار (360 میلیون پوند) خریداری کرد. 

تماشای دوباره سریال های قدیمی و تاثیر آن بر پادکست‌ها 

در همین حال تاثیرات اشتیاق مردم برای تماشای دوباره سریال های قدیمی و این واقعیت که این سریال‌های کلاسیک به جذاب‌ترین دارایی دنیای تلویزیون تبدیل شده‌اند بر روی دنیای صوت هم منعکس شده است و مردم بیش از گذشته به پادکست‌ها گوش می‌دهند.

 اگر یک برنامه تلویزیونی پرطرفدار شود، احتمال این وجود دارد که پادکست مرتبط با آن شما را به سفری نوستالژیک در عمق خاطراتتان ببرد. معمولاً این پادکست‌ها توسط بازیگران سابق آن مجموعه‌ اجرا می‌شوند مانند پادکست سریال The Office با عنوان Scrubs  که توسط بازیگران خانم این سریال یعنی جینا فیشر (Jenna Fischer) و آنجلا کینزی (Angela Kinsey) در برنامه “Fake Doctors, Real Friends” اجرا شد. مجری‌های این پادکست زک برَف (Zach Braff) و دونالد فایسون (Donald Faison) هستند. 

اگر در مورد جهان دیگری خیال‌بافی می‌کنید که در آن کریستوفر مولتیسانتی (Christopher Moltisanti) از یک زندگی پر از جنایت سازمان یافته فرار کرده و به دنیایی رفته که در آن سریال را به صورت عمیق بررسی می‌کند پادکست Talking Sopranos که مایکل امپریولی (Michael Imperioli) مجری آن است برای شما مناسب است. 

تماشای دوباره سریال های قدیمی قدمتی بیش از ظهور کرونا دارد

دنیل داداریوم منتقد ارشد برنامه‌های تلویزیونی معتقد است اشتیاق زیاد مردم برای تماشای سریال‌های کلاسیک مربوط به قبل از شیوع کرونا است.

 او می‌گوید: «قبل از انزوای اجباری که به خاطر کووید با آن مواجه شدیم هم چنین اتفاقی افتاده بود، فقط این موضوع در طول 12 ماه گذشته بیشتر به چشم آمده است. بخشی از آن (تماشای دوباره سریال های قدیمی) به خاطر این است که تکنولوژی از علایق و خواسته‌های ما خبر دارد. دیگر لازم نیست منتظر تکرارهای تلویزیون بمانید یا برای خرید DVD سریال‌ها هزینه کنید چون همه این چیزها در دنیای آنلاین منتظر شما هستند. همچنین احساس راحتی ناشی از آشنایی با چیزی هم هست. چیزهایی که مردم می‌بینند ربطی به تجربه‌های عمیق ندارند چون شما ریتم این سریال‌ها را خوب می‌شناسید. موضوع درباره این است که میدانید قرار است با تماشای آن سریال‌ها چه اتفاقی بیفتد و اجازه می‌دهید آن‌ها شما را در خود غرق کنند.»

چرا یک سریال قدیمی را بارها تماشا می‌کنیم

پدیده بازبینی سریال‌های قدیمی که هم‌اکنون با آن روبرو هستیم به اندازه میم‌های پربازدید موضوع بحث‌های بی‌پایان آنلاین بوده است و خیلی از مردم نظر یکسانی در این مورد دارند. مردم بارها و بارها سریال‌های قدیمی مورد علاقه خود را تماشا می‌کنند. آن‌ها می‌گویند دلیل اینکه به تماشای دوباره سریال های قدیمی مورد علاقه خود می‌پردازند این است که احساس می‌کنند شروع یک سریال جدید ممکن است استرس‌زا باشد. 

افرادی که فقط سریال‌های قدیمی تماشا می‌کنند می‌گویند چرا باید چیز جدیدی را شروع کنم که ممکن است اعصاب‌خردکن و پیچیده یا متفاوت با چیزی باشد که در تریلر فیلم نمایش داده می‌شود و یا تماشای آن لذت بخش نباشد، وقتی میدانم یک مجموعه ضمانت شده در انتظار من است؟

 برعکس بازبینی یک سریال می‌تواند قدرتی ترمیم کننده مانند ذن ارائه دهد. یکی از افرادی که قطعاً به این موضوع باور دارد ستاره پاپ بیلی آیلیش (Billie Eilish) است که با تماشای بی‌وقفه نسخه آمریکایی سریال The Office بزرگ شده و حتی از این موضوع برای ساخت آلبوم موفقیت‌آمیز خود با عنوان «وقتی می‌خوابیم کجا می‌رویم؟» استفاده کرده است. او در مصاحبه‌ای با Elle در سال 2019 گفت: «رفیق این دوای درد من است. برای من شبیه به یک راه فرار کوچک می‌ماند. شاید خیلی احمقانه به نظر برسد اما این سریال بر روی کل زندگی من تاثیر گذاشته است.»

ستاره سریال Sopranos مایکل امپریولی یکی از بازیگران سریال‌های کلاسیک است که در حال حاضر میزبان یک «پادکست بازبینی» شده است. 

تماشای دوباره سریال های قدیمی: نوعی درمان

قدرت درمانی تماشای دوباره سریال های قدیمی و آشنای تلویزیونی چیزی است که یک نویسنده ساکن سانفرانسیسکو به نام کتی آنتونیو (Katie Antoniou) هم به خوبی نسبت به آن آگاه است. او بعد از اینکه به خاطر حمله اضطراب بستری شد کریسمس سال 2017 را در بخش روان‌پزشکی گذراند. زمانی که به خانه و کنار خانواده‌اش برگشت متوجه شد تنها چیزی که هر روز به او کمک می‌کند تماشای دوباره قسمت‌های قدیمی Seinfeld است که قبلاً بارها آن‌ها را دیده است.

 او درباره مانترای معروف «نه بغل می‌کنم، نه یاد می‌گیرم» که مربوط به سریال دهه 90 Seinfeld است می‌گوید: «فکر می‌کنم Seinfeld برای من تأثیرگذار بود چون هیچ اتفاقی در آن نمی‌افتد. هیچ لحظه مضطرب کننده‌ای در این سریال وجود ندارد. همیشه میدانید قرار است چه اتفاقی رخ دهد و به واکنش‌هایی که بازیگران نشان می‌دهند عادت می‌کنید به همین دلیل هم آن‌ها شبیه به دوستان شما به نظر می‌رسند.» 

آنتونیا همه 170 قسمت این سریال را بازبینی کرد و سپس دوباره و دوباره این کار را انجام داد. او در این مورد توضیح می‌دهد: «این سریال آن‌قدر زیاد است که می‌توانید در هریک از صحنه‌های آن که می‌خواهید غرق شوید و مطمئن باشید که آن صحنه شما را می‌خنداند و باعث ترشح آن مواد شیمیایی مفید در مغز شما می‌شود. هربار Seinfeld را تماشا می‌کنم فقط به یاد بهبودی و امنیت خانه می‌افتم. هنوز هم می‌توانم حمایت این برنامه تلویزیونی را احساس کنم.» 

چه چیزی یک بازبینی خوب را می‌سازد

درباره چیزی که باعث می‌شود تماشای دوباره سریال های قدیمی لذت بخش باشد نکته قابل تأملی وجود دارد. با توجه به سریال‌هایی که در بخش‌های قبل ذکر کردیم به نظر می‌رسد سریال‌های کمدی بهترین گزینه برای بازبینی هستند. یک کمدی خوب مزایای متعددی دارد. برای مثال خنده باعث کاهش استرس و ترشح هورمون‌های مفیدی مانند دوپامین می‌شود، همچنین هر قسمت یک سیتکام به صورت جداگانه وابستگی کمتری به طرح کلی داستان دارند و همین باعث می‌شود حتی در صورت دوباره دیدن آن‌ها هم تأثیر اولیه خود را خیلی از دست ندهند. 

تماشای دوباره سریال های قدیمی: سریال های کمدی

دیالوگ‌های یک خطی بامزه و قسمت‌های جداگانه یک سریال کمدی نسبت به نمایش‌هایی که دارای تعلیق هستند مانند سریال‌هایی با محوریت پیدا کردن قاتل در فضایی که مقصر مشخص نیست یا درام‌های عاشقانه که رسیدن زوج سریال به همدیگر تا آخر مجموعه مشخص نیست بیشتر بازبینی می‌شوند.

 همچنین سیتکام‌ها یک دنیای ثابت را ارائه می‌دهند مانند یک فضای کاری یا چند آپارتمان در نیویورک با کاراکترهایی که یک شخصیت با ثبات دارند و بدون توجه به اینکه چه اتفاقی می‌افتد مطابق شخصیت خودشان رفتار می‌کنند. این موارد را برای مثال با سریال اضطراب‌آور Breaking Bad مقایسه کنید که در آن والتر وایت با جلو رفتن سریال بیشتر تبدیل به یک شخصیت دمدمی مزاج و غیرقابل پیش‌بینی می‌شود، این‌طور می‌توانید جذابیت آرامش‌بخش تماشای دوباره سریال های قدیمی مانند سیتکام‌ها را درک کنید. 

این واقعیت که سریال‌های کمدی اغلب حال و هوا را در طرح داستانی خود می‌گنجانند باعث می‌شود در حوزه «برنامه‌های تلویزیونی محیطی» قرار بگیرند. این اصطلاح را نویسنده مجله نیویورکر کیل چایکا (Kyle Chayka ) در یکی از شماره‌های سال گذشته این مجله به کار برد و از آن برای توصیف ظهور دوره پیدا کردن راه فرار در تکنولوژی استفاده کرد.

 او معتقد است سریال‌های «آرامش‌بخش، کند و نسبتا یکنواخت» مانند سریال «امیلی در پاریس» و برنامه‌های مختلفی که نتفلیکس در زمینه مجموعه‌های مربوط به واقعیت زندگی ساخته است در این زمینه قرار می‌گیرند. درواقع این‌ها مواردی هستند که هنگام گشت‌وگذار در رسانه‌های اجتماعی یا تماشای مطالبی که دوستانتان در واتس اپ برای شما می‌فرستند به آن‌ها برخورد می‌کنید. نگران نباشید اگر برای 10 دقیقه به اطراف خود توجه نکنید هیچ رویداد مهمی را از دست نخواهید داد. 

تماشای دوباره سریال های قدیمی: دلیل محبوبیت سریال‌های غیر کمدی

سریال The Sopranos یکی از معدود سریال‌های کلاسیک موفقی است که نه در حوزه برنامه‌های محیطی جای می‌گیرد و نه کمدی است، هرچند نمی‌توانیم انکار کنیم بخش‌هایی از این سریال هم بامزه هستند. موفقیتی که این سریال در زمینه تعداد افرادی که دوباره آن را تماشا کرده‌اند به دست آورده است از موقعیت معتبری که در آن قرار دارد سرچشمه می‌گیرد زیرا این مجموعه به‌عنوان بهترین سریال تلویزیونی تمام دوران‌ها شناخته می‌شود.

 این موضوع که سریال The Sopranos دو دهه پیش پخش شده است به این معناست که بسیاری از بیننده‌ها برای بار دوم آن را تماشا می‌کنند ولی ممکن است اتفاقاتی که در این سریال می‌افتد را خوب به خاطر نداشته باشند. در این مورد اثر گلوله برفی هم تاثیرگذار بوده است چون وقتی مشخص شد تعداد زیادی از مردم درحال تماشای دوباره آن هستند افرادی که به تماشای دوباره سریال های قدیمی علاقه دارند نتوانستند در برابر پیوستن به بقیه مقاومت کنند. 

درعین‌حال یکی دیگر از درام‌هایی که مربوط به همان دوره است و گفته می‌شود مردم در سال‌‎های اخیر در حال تماشای دوباره این سریال بوده‌اند سریال The West Wing ساخته شده توسط آرون سورکین (Aaron Sorkin) است. احتمالاً دلیل محبوبیت این سریال به خاطر نگرش ایده آلی است که به کاخ سفید دموکراتیک دارد و راه فرار خاصی را برای لیبرال‌هایی ایجاد کرده که در آخرین روزهای دوره ترامپ می‌خواستند از دست او راحت شوند. 

با تماشای سریال های قدیمی کنترل بیشتری بر روی خود داریم

اگر ژانر سریال را کنار بگذاریم مقاله‌ای که در سال 2013 توسط جی ال دریک (Jaye L Derrick) استادیار روانشناسی اجتماعی در دانشگاه هوستون منتشر شد حرف و حدیث‌هایی که در مورد مفید بودن بازبینی سریال‌ها برای روح انسان وجود داشت را تائید می‌کند. او در این مقاله راه‌هایی را که از طریق آن جهان‌های خیالی آشنا برای بازسازی خودکنترلی شخصی به ما کمک می‌کنند بررسی کرده است. 

در این مقاله خانم دریک از طبیعت ترمیم کننده تکرار به عنوان حس «جایگزین کردن اجتماع» یاد می‌کند، یعنی همان رابطه دوستانه‌ای که آنتونیا با بازیگران سریال Seinfeld داشت. او به BBC Culture گفت: «در برخی از تحقیقاتی که انجام دادیم متوجه شدیم که فقط فکر کردن در مورد سریال‌های تلویزیونی مورد علاقه باعث می‌شود مردم بعد از تجربه رویدادی که باعث طرد شدن آن‌ها شده مانند یک دعوا یا گذراندن یک دوره تنهایی احساس بهتری پیدا کنند. بین روایت‌های مورد علاقه و پیدا کردن احساس خوب ارتباطی وجود دارد که وقتی یک چیز جدید را تماشا می‌کنیم ایجاد نمی‌شود.» 

زمانی که صحبت از تماشای دوباره سریال های قدیمی می‌رسد سیتکام‌هایی مانند Seinfeld به خاطر جهان ثابتی که دارند خیلی آرامش‌بخش هستند. 

خودکنترلی از طریق تماشای دوباره سریال های قدیمی 

دریک در طی تحقیقات خود به این نتیجه رسیده است که کنترل خود (یا انرژی که برای مدیریت انگیزه‌ها، احساسات و رفتارهای خود در برابر رویدادهای جدید نیاز دارید) نکته کلیدی است که باعث می‌شود بسیاری از مردم به سراغ داستان‌های قدیمی بروند. 

او می‌گوید: «اگر در طول روز از مقدار زیادی از توانایی خودکنترلی خود در محل کار یا در روابطمان استفاده کنیم در آخر روز و وقتی که نوبت به تماشای تلویزیون می‌رسد کنترل کمتری بر روی خود خواهیم داشت. تماشای دوباره مجموعه‌های قدیمی نیازی به خودکنترلی ندارد زیرا شما میدانید قرار است چه اتفاقی بیفتد اما هنوز هم می‌توانید تمام علاقه و احساس ارتباط را با تماشا کردن آن به دست بیاورید.» در واقع بسیاری از ما بعد از تجربه یک روز به شدت پراسترس ترجیح می‌دهیم دیگر غافلگیر نشویم. 

درمان افسردگی سریال دیدن نیست

با این حال ایان جردن (Iain Jordan) مشاور پزشکی روانشناسی در بیمارستان‌های دانشگاه آکسفورد در زمان بحث در مورد مزایایی که تماشای دوباره سریال های قدیمی برای بیننده‌ها دارد سنجیده‌تر صحبت می‌کند. او با صراحت می‌گوید تصور نکنید وقتی یک شب روی مبل نشسته‌اید و قسمت‌های تکراری سریال Sopranos را تماشا می‌کنید درحال دست و پنجه نرم کردن با سلامت روان خود هستید.

 او می‌پرسد: «دلیل اینکه تلویزیون تماشا می‌کنید چیست؟ اگر بیمارهایی که به من مراجعه می‌کنند بگویند (سرگرمی اصلی من تماشا کردن تلویزیون است) من دوست دارم بپرسم (آیا برای فرار کردن از جهان این کار را انجام می‌دهی؟) تماشای بیش‌ازحد این سریال‌ها باعث رکود می‌شود. این کار از نظر جسمی هیچ تحرکی ندارد درحالی‌که شاید موثرترین درمان برای افسردگی ورزش کردن باشد. حتی از نظر ذهنی هم تماشای تلویزیون باعث ایجاد تحرک خاصی نمی‌شود. خوب است که به ذهن خود استراحت دهید اما باید مغز خود را درگیر کارهای فعالانه‌تری کنید.»

دوره سریال‌های جدید تمام شده؟

با فکر کردن به آینده تصور این سناریو راحت است که در آن مدیران به جای ساخت سریال های جدید بودجه خود را صرف موفقیت‌های تضمین شده در سریال‌های قدیمی ‌کنند و بیشتر در جهت برآورده کردن نیاز بینندگان بر روی برنامه‌های راحت و نوستالژی سرمایه‌گذاری کنند. اگر بینندگان با تماشای دوباره سریال های قدیمی آرامش بیشتری پیدا کنند دوره اوج تلویزیون با سریال‌های جدید نامحدود آن به پایان می‌رسد؟

داداریو مطمئن است چنین اتفاقی نمی‌افتد. او با اشاره به سریال I Love Lucy به عنوان نمونه‌ای از سریال‌های کلاسیکی که دیگر مورد توجه بیننده‌های عصر مدرن نیستند می‌گوید: «من انتظار دارم شرایط به حدی تغییر کند که به جایی برسیم که سریال‌های Friends و The Office را پشت سر بگذاریم، به حدی که نسل‌های آینده نتوانند با آن‌ها ارتباط برقرار کنند. انگیزه بازبینی سریال‌های قدیمی باقی می‌ماند اما بر روی چیز دیگری متمرکز می‌شود.» 

جمع‌بندی

با وجود سیستم پخش که بر روی سریال‌هایی که قابل بازبینی باشند سرمایه‌گذاری می‌کند در حال حاضر ماموریت نهایی برنامه‌سازها باید ساخت نسل بعدی سریال‌هایی باشد که در 10 و 20 سال آینده ارزش آن‌ها حفظ می‌شود. آینده تلویزیون فقط چیزهایی نیستند که امشب می‌خواهیم تماشا کنیم بلکه چیزهایی هستند که می‌خواهیم دوباره و دوباره و دوباره آن‌ها را ببینیم.