باب راس در طول زندگی خود ده‌ها هزار نقاشی کشید. با این حال در سال‌های اخیر تنها تعداد انگشت شماری از نقاشی های اصلی باب راس به فروش رسید. زمانی که یکی از این آثار هنری در بازار ظاهر می‌شود اغلب بالای 10 هزار دلار قیمت‌گذاری می‌شود و پیشنهادهای زیادی هم جذب می‌کند. چرا آثار یکی از پرکارترین و در دسترس‌ترین هنرمندان تاریخ در بازار آزاد تا این حد کمیاب هستند؟

برای پیدا کردن دلیل این موضوع من با صاحب‌های گالری‌های هنری، حراجی‌ها، کلکسیونرهای آثار هنری، همکاران سابق باب راس و رئیس شرکت Bob Ross, Inc که شرکتی است که از میراث او نگهداری می‌کند صحبت کردم. 

مرد پشت بوم نقاشی

راس در سال 1942 در شهر دیتونا در فلوریدا متولد شد و کلاس نهم که بود مدرسه را به خاطر کار کردن با پدرش که یک نجار بود ترک کرد. او در 18 سالگی به نیروی هوایی پیوست و به آلاسکا نقل مکان کرد و در آنجا به عنوان گروهبان تمرین سربازان منصوب شد و 20 سال آینده خود را با داد زدن سر سربازان گذراند. راس آن‌قدر سختگیر بود که به او لقب «بابی حال گیر» را داده بودند. 

اما زمانی که با هنر آشنا شد زندگی‌اش تغییر کرد. 

او با الهام گرفتن از نقاش تلویزیونی بیل الکساندر (Bill Alexander) شروع به نقاشی منظره بر روی تابه‌های مخصوص استخراج طلا کرد و آن‌ها را در بازارهای محلی آلاسکا فروخت. در ادامه می‌بینید که چرا خرید نقاشی های اصلی باب راس این‌قدر سخت است. خیلی زود درآمد راس از نقاشی بیش از پولی شد که از ارتش به دست می‌آورد. بنابراین در سال 1981 او دوباره به فلوریدا مهاجرت کرد و زیر دست الکساندر آموزش دید و تبدیل به یک مربی معتبر نقاشی شد. 

وقتی زندگی راس تغییر کرد

در این زمان بود که زندگی راس به شکل قابل توجهی تغییر کرد:

• یکی از هنرجویان باب به نام آنت کوالسکی (Annette Kowalski) «مسحور» کارهای این نقاش شوخ شد و او را تشویق کرد به تنهایی دست به کار شود.
• آن‌ها پس‌انداز تمام عمر خود را روی‌هم گذاشتند و شرکت Bob Ross, Inc را تأسیس کردند و تصمیم گرفتند راس را تبدیل به یک ستاره تلویزیونی کنند.
• یکی از مدیران شبکه PBS به آن‌ها فرصتی داد.
• برنامه لذت نقاشی که بین سال‌های 1983 و 1994 پخش می‌شد موفقیت زیادی کسب کرد و هر روز بر روی 300 ایستگاه و برای بیش از 80 میلیون نفر پخش می‌شد. 

راس در هر قسمت 27 دقیقه‌ای این برنامه یک منظره را از ابتدا تا انتها نقاشی می‌کرد و در طول مراحل کامل کردن نقاشی با حالتی آرامش‌بخش، توضیحات سرگرم‌کننده و گه گاه با سنجاب خود Peapod که به عنوان مهمان در برنامه حاضر می‌شد بینندگان را با خود همراه می‌کرد. 

راس برای این برنامه‌ها دستمزدی دریافت نمی‌کرد. اما شرکت Bob Ross, Inc (که عملاً متعلق به باب راس بود) از این بستر برای فروش رنگ، لوازم هنری، برگزاری ورکشاپ، فروش ویدیوهای آموزشی و کالاهای دیگر استفاده می‌کرد. از سال 1991 این شرکت 15 میلیون دلار در سال درآمد داشت که درحال حاضر به 29 میلیون دلار در سال رسیده است. 

تعداد نقاشی های اصلی باب راس

با این حال مسئله نقاشی های اصلی باب راس کاملاً یک مسئله جداگانه است. 

باب راس در طول دوران حرفه‌ای خود 381 قسمت از برنامه لذت نقاشی را فیلم‌برداری کرد. برای هر قسمت او سه نسخه مختلف از یک اثر هنری یکسان را نقاشی می‌کرد، یک نسخه قبل از برنامه، یک نسخه در هنگام ضبط و یک نسخه هم بعد  ضبط برنامه. اما فعالیت تلویزیونی او فقط بخش کوچکی از آثار هنری او را در برمی‌گیرد. 

او قبل از اینکه به شهرت برسد در آلاسکا هزاران نقاشی فروخته است. حتی دوره‌ای که راس به شهرت رسیده بود هم تقریباً هر روز بین ضبط برنامه در سمینارها، رویدادها و حراجی‌های خیریه نقاشی می‌کرد. 

گفته می‌شود باب راس مانند یک ربات فعالیت کرد و در طول زندگی خود 30 هزار نقاشی کشید یعنی سه برابر تعداد آثار پیکاسو که به نوبه خود یک نقاش پر کار بود.

سال‌هاست که کلکسیونرها و طرفداران مصرانه به دنبال خریدن آثار هنری باب راس هستند. چند نفر از فروشندگان آثار هنری به The Hustle  گفتند تقاضا برای نقاشی های اصلی باب راس فوق‌العاده زیاد است. 

اما نقاشی های باب راس تقریباً شبیه به الماس می‌مانند که تعداد آن‌ها زیاد است اما در بازار آزاد کمیاب هستند. 

حراجی‌های معتبری مانند کریستیز، ساتبیز، و فیلیپس تا به حال هیچ یک از نقاشی های باب راس را نفروخته اند. آمار کریگزلیست هم صفر است. با جستجو در eBay مشخص شد در 6 ماه اخیر تنها 3 مورد از نقاشی‌های باب راس در این وب‌سایت فروخته شده است و منشأ 2 مورد از آن‌ها مشکوک هستند. 

پس آن 30 هزار نقاشی دقیقاً کجا هستند؟

 شرکت باب راس 

به عنوان بخشی از توافقی که راس با شرکت Bob Ross, Inc داشت نقاشی‌هایی که او برای تلویزیون می‌کشید به عنوان آثار اجاره‌ای در نظر گرفته شده بودند. یعنی این شرکت حق مالکیت آثار راس را داشت. زمانی که راس در سال 1995 درگذشت، شرکت Bob Ross, Inc و نقاشی‌های باب راس به آنت کوالسکی و همسرش والت (Walt) تعلق گرفت. در حال حاضر 1165 مورد از نقاشی های اصلی باب راس (ثروتی به ارزش میلیون‌ها دلار) در جعبه‌های مقوایی در ساختمان اداری معمولی شرکت در هرندون ویرجینیا قرار دارند.  

جوان کوالسکی (Joan Kowalski) دختر آنت و مدیر کنونی شرکت Bob Ross, Inc به مجله The Hustle  گفتند که شرکت قبل از این فکر خاصی برای تابلوهای راس نداشت. او با خنده می‌گوید: «نقاشی‌ها همیشه فقط به نوعی اینجا بودند. ما از زمان عقب بودیم. هیچ‌وقت تصور نمی‌کردیم کسی آن‌ها را بخواهد.» 

نقاشی های اصلی باب راس برای فروش نیستند

اما این نقاشی‌ها برای فروش نیستند. 

کوالسکی می‌گوید: «تنها مأموریت ما حفاظت از شگفتی افسانه‌ای است که زمانی به عنوان باب راس شناخته می‌شد.»

در عکس بالا جوان کوالسکی (عکس بالا سمت چپ مدیر شرکت Bob Ross, Inc) به همراه سارا استرول (Sarah Strohl) دستیار اجرایی شرکت هستند که به یکی از پست‌های رسانه‌های اجتماعی یکی از طرفداران که جوراب‌های باب راس را پوشیده است می‌خندند. در عکس پایینی استرول تعدادی از نقاشی های اصلی باب راس را که در اختیار شرکت هستند بررسی می‌کند. یکی از دلایلی که Bob Ross, Inc به فروش نقاشی‌ها علاقه‌ای ندارد این است که دارایی‌های سودآورتری مانند IP باب راس را در اختیار دارد. 

این شرکت دارای 154 حق کپی‌رایت و نمادهای بازرگانی متعددی به نام باب راس و موارد مشابه آن است که از آن‌ها برای فروش کالاهایی مربوط به باب راس و دوره‌های آموزشی او استفاده می‌کند و ارزش این فروش حدود میلیون‌ها دلار است. 

نقاشی های اصلی باب راس در نمایشگاه‌ها و گالری‌ها

گاهی اوقات شرکت Bob Ross, Inc تعدادی از نقاشی‌ها را به گالری‌ها و نمایشگاه‌های سراسر کشور اجاره می‌دهد:

• 54 مورد از نقاشی های باب راس در گالری و ورکشاپ آثار هنری باب راس در نیو اسمیرنا فلوریدا هستند.
• 27 نقاشی در مرکز فرهنگی مینتریستا در مونسی ایندیانا با عنوان تجربه باب راس هستند.
• 4 نقاشی در اختیار موزه ملی تاریخ آمریکا اسمیتسونیان در واشنگتن دی سی قرار دارند. 

اما تا اینجا فقط بخشی از پاسخ این معما را پیدا کردیم. پس بقیه نقاشی های اصلی باب راس که او در طول زندگی خود به دیگران هدیه داده یا فروخته است کجا هستند؟

نقاشی های اصلی باب راس در بازار آزاد

جسیکا جنکینز (Jessica Jenkins) معاون رئیس نمایشگاه مینتریستا و پژوهشگر آثار باب راس به The Hustle  گفت در واقع تعداد خیلی بیشتری از نقاشی‌های باب راس در اتاق‌های پذیرایی خانه‌های آمریکا آویزان هستند.

او می‌گوید: «او همیشه از اهدا کردن نقاشی‌های خود به موسسه‌هایی که به دنبال جمع‌آوری کمک‌های مالی بودند یا فروختن آثارش با قیمتی معقول لذت می‌برد. بسیاری از افرادی که آثار او را دارند چندین دهه پیش آن را به دست آورده‌اند.»

WIPB-TV ایستگاه پخش PBS   وابسته به مانسی ایندیانا و جایی که راس بیشتر قسمت‌های برنامه‌اش را ضبط می‌کرد در مراسم حراج مخصوص جمع‌آوری کمک مالی خود هر سال یک نقاشی از راس را به حراج می‌گذاشت. بر اساس گزارش روزنامه شهر با عنوان The Star Press این نقاشی‌ها همیشه «همان چیزهایی بودند که بیشتر از همه انتظارشان را داشتیم» و بلیت‌های کانکون، گردنبندهای الماس، عروسک‌های نایاب Beanie Babies و توپ‌های بسکتبال با امضای مجیک جانسون (Magic Johnson) را تحت الشعاع خود قرار می‌دادند. 

لوری جورجی (Lori Georgi) یکی از کارگردان‌های WIPB می‌گوید: «ما هنوز 4 مورد از نقاشی های اصلی باب راس را اینجا در ایستگاه داریم و آن‌ها را به دیوار آویزان کرده‌ایم. مردم فقط برای دیدن این نقاشی‌ها از انگلستان به اینجا می‌آیند.»

این تصویر بریده یک روزنامه قدیمی است که تبلیغ مزایده‌ای برای نقاشی های اصلی باب راس با عنوان «دریاچه جادویی پوشیده شده از برف، دریاچه‌ای آرام که با گیاهان همیشه سبز احاطه شده و آسمان زیبای غروب» در آن دیده می‌شود. (روزنامه The Star Press، مونسی ایندیانا)

نقاشی های اصلی باب راس در بازار اجناس دست دوم

راس قبل از اینکه به شهرت برسد هم هزاران مورد از نقاشی‌های منظره خود را در بازارهای اجناس دست‌دوم، نمایشگاه‌ها و مراکز خرید در ازای دریافت کمی پول نقد می فروخت. به این شکل بود که لری والتون (Larry Walton) 82 ساله ساکن کراسلیک مینه سوتا یکی از نقاشی های اصلی باب راس را به دست آورد. در سال 1980 زمانی که او به عنوان مربی پرواز در آلاسکا کار می‌کرد صحنه‌ای با کوه‌ها و نورهای آبی شمالی را که متعلق به یک «هنرمند عجیب» بود که آن زمان ناشناخته بود در نمایشگاه آنکورج به قیمت 60 دلار خرید. 

این نقاشی سال‌ها در گاراژ خانه والتون ماند تا زمانی که پسرش (که از طرفداران مشتاق فیلم‌های یوتیوب باب راس بود) متوجه شد امضا گوشه نقاشی آشنا به نظر می‌رسد. وقتی این دو نفر  تصمیم گرفتند نقاشی باب راس را بفروشند به گالری و فروشنده آثار هنری Modern Artifact که در مینیاپولیس مینه سوتا قرار دارد رفتند. 

فروشنده آثار اصلی باب راس

رایان نلسون (Ryan Nelson) صاحب گالری به مجله The Hustle  گفت 10 سال است که در حال خرید و فروش نقاشی های اصلی باب راس است. او برای پیدا کردن فروشندگانی مانند والتون از روش‌های سئو استفاده می‌کند و تبلیغات «درخواستی» را در روزنامه‌های محلی نزدیک جایی که راس زمان خود را می‌گذراند می‌گذاشت. او در یک ایمیل برای ما نوشت: «ما بیشتر از هر گالری دیگری روی کره زمین نقاشی‌های او را خرید و فروش کرده‌ایم. برای حفظ این موقعیت پولی بیش از آنچه دیگران مایل به پرداخت و ریسک کردن آن هستند پرداخت می‌کنیم.» 

والتون این نقاشی را به قیمت 10 هزار دلار به گالری فروخت و نلسون هم آن نقاشی را با سودی اندک در eBay به فروش رساند. 

برخلاف کلکسیونرهای سنتی هنری بیشتر افرادی که نقاشی های باب راس را دارند معمولاً افراد معمولی هستند که نمی‌دانند چه چیزی در اختیارشان است. او می‌گوید: «بسیاری از خانواده‌هایی که این نقاشی‌ها را دارند میلیونر نیستند و این پول تأثیر زیادی در زندگی آن‌ها دارد.» 

این یک نقاشی اصلی باب راس است که در وب‌سایت Modern Artifact با قیمت 95 هزار دلار برای فروش گذاشته شد. 

قیمت عجیب نقاشی های اصلی باب راس

Modern Artifact حداقل 34 مورد از نقاشی های اصلی باب راس را در طول این سال‌ها فروخته است. 

نلسون در مورد قیمت‌های فروش حرفی نزد اما گفت احتمال این هم وجود دارد که نقاشی‌ها بالاتر از 10 هزار دلار قیمت گذار شوند و این یک قیمت غیرمعمول نیست. او در حال حاضر یک نقاشی نایاب از منظره اقیانوس را با قیمت 94 هزار دلار برای فروش بر روی سایت گذاشته است. شاید عجیب باشد که نقاشی های باب راس با چنین قیمت بالایی در بازار به فروش برسند. 

زیرا راس معمولاً در کمتر از 30 دقیقه یک نقاشی می‌کشید (در مقابل برای داوینچی 4 سال طول کشید تا نقاشی مونالیزا را تکمیل کند) و در آثار هنری او طرح‌های تکراری زیاد دیده می‌شد.

اما نلسون به خاطر ترکیبی از اصول پایه اقتصادی و سرمایه اجتماعی قیمت‌ها را به شکل دیوانه‌واری بالا می‌برد. 

او می‌گوید: «تعیین قیمت در نهایت به عرضه و تقاضا بستگی دارد زیرا پیدا کردن نقاشی های اصلی باب راس خیلی سخت است و افرادی که آن‌ها را می‌خواهند بیشتر از افرادی هستند که می‌توانند آن‌ها را داشته باشند. همچنین حرف زدن در مورد این آثار خیلی راحت و ایده آل است زیرا در بیشتر جهان آن‌ها را می‌شناسند.» 

چند نقاشی کلاسیک باب راس. در تصویر بالا می‌توانید راه بیابان را که در قسمت 13 از فصل 31 لذت نقاشی کشیده شد تماشا کنید و در تصویر پایین هم نورهای شمالی که باب راس آن را در قسمت 13 فصل 8 لذت نقاشی کشید وجود دارد. 

ارزش واقعی کارهای باب راس

لیندسی بورت (Lindsey Bourret) مدیرعامل سایت ارزیابی هنری Mearto ارزش واقعی بازار یک نقاشی راس را (قیمتی که بر اساس رویه قضایی باید تعیین شود) بین 2 تا 4 هزار دلار تخمین میزند. اما وجود عنصر فرهنگ پاپ در کارهای او باعث افزایش قیمت آن‌ها می‌شود. 

او می‌گوید: «ازنظر من کارهای راس ترکیبی از هنرهای زیبا و سوغاتی‌های سرگرم‌کننده هستند.»

برخی از خریداران حاضر می‌شوند قیمت بسیار بالایی برای آن نقاشی‌ها پرداخت کنند. یکی از کلکسیونرهایی که به دلیل اینکه نگران حریم خصوصی خود بود تمایل نداشت نامش فاش شود دارای مجموعه گسترده‌ای از آثار هنری از جمله شش مورد از نقاشی های اصلی باب راس است. اما او معتقد است نقاشی‌های باب راسی که دارد مانند «نگین تاج» مجموعه‌اش هستند. او به The Hustle گفت: «مهمانان من بیشتر از آنکه در مورد کارهای پیکاسو نظر بدهند در مورد کارهای باب راس حرف می‌زنند. واقعا همه چیز مربوط به داستان است.»

همه چیز در مورد فرآیند کار است

درنهایت دلیل واقعی اینکه نقاشی های زیادی از باب راس برای فروش وجود ندارند این است که این هنرمند هرگز تمایل نداشت آثارش به عنوان یک کالا در نظر گرفته شوند. 

ارزش این نقاشی‌ها برای راس در فرآیند کشیدن آن‌ها بود نه محصول نهایی.

کوالسکی می‌گوید: «او هم درست به‌ اندازه شما نسبت به نقاشی‌های واقعی بی‌میل بود. او می‌خواست سفر را به مردم آموزش دهد. نقاشی‌ها فقط وسیله‌ای برای انجام آن کار بودند.»