کشتار دسته جمعی نهنگ ها: قتل عام

کشتار دسته جمعی نهنگ ها از طریق زوبین‌هایی که نوک آنها مواد منفجره کار گذاشته بودند و از طریق توپ‌ها و کشتی‌های کارخانه‌ای که می‌توانستند لاشه‌ها را در دریا با خود بکشند، صورت می گرفت.

قتل عام نهنگ‌ها به خاطر روغن آن‌ها که برای روشن کردن لامپ‌ها، روغن ماشین‌ها و ساخت کره مارگرین استفاده می‌شود، انجام می شد.

فقط در طول شش دهه، یعنی تقریباً به‌اندازه طول عمر یک نهنگ آبی، طول کشید تا انسان‌ها جمعیت نهنگ‌های آبی را از 360.000 نهنگ فقط به 1000 نهنگ کاهش دهند. در طول یک قرن کشتی‌های شکار نهنگ حداقل 2 میلیون نهنگ بی دندان را کشتند که روی هم وزنی به‌اندازه دو برابر وزن همه پستانداران وحشی کنونی روی زمین داشتند.

تأثیرات کشتار دسته جمعی نهنگ ها بر محیط زیست

فقدان همه آن نهنگ‌ها باعث شد حجم زیادی از غذای آن‌ها باقی بماند. در یک مطالعه جدید که توسط متیو ساووکا (Matthew Savoca)  بوم شناس استنفورد و همکارانش صورت گرفت برای اولین بار به‌طور دقیق میزان این غذای باقی‌مانده را تخمین زدند. آن‌ها حساب کردند که قبل از صید نهنگ صنعتی این موجودات هر سال حدود 430 میلیون تن کریل (حیوانات کوچک و شبیه به میگو) مصرف می‌کردند. این دو برابر تعداد کل کریل‌هایی است که در حال حاضر وجود دارد و دو برابر وزن همه ماهی‌هایی است که ماهیگیران امروزی در طی یک سال صید می‌کنند.

 اما نهنگ‌ها حتی با وجود اشتهای نجومی‌شان به شکلی که انسان امروز اقیانوس‌ها را تخلیه کرده است همه موجودات اقیانوس را نخوردند. مدفوع غنی از آهن آنها مانند کود حیوانی عمل می‌کرد و با حاصلخیز کردن آب‌های فرسوده پایه شبکه‌های غذایی گسترده‌ای را می‌ساختند که بعداً تبدیل به منبع غذای خودشان می‌شد. کشتار دسته جمعی نهنگ ها باعث فروریختن آن شبکه‌های غذایی شد و دریاهایی را که زمانی شبیه به جنگل‌های بارانی و سرشار از منابع بودند را تبدیل به بیابان‌هایی دریایی کرد. 

ساووکا به من گفت لازم نیست این داستان غم‌انگیز تبدیل به یک «بازنگری افسرده‌کننده دیگر» شود. آن اکوسیستم‌های قبل از شکار نهنگ‌ها «هنوز وجود دارند، تخریب شده‌اند اما هنوز وجود دارند.» و مطالعه‌ای که تیم او بر روی آن کار می‌کنند به روشی برای احیای این اکوسیستم‌ها اشاره دارند. آن‌ها قصد دارند دوباره از یک طرح بحث برانگیز برای معکوس کردن تغییرات آب و هوایی استفاده کنند. 

یک نهنگ بی‌دندان. منبع: Hakai magazine

تأمین غذای نهنگ‌های بی دندان

نهنگ‌های بی دندان گریزان هستند و اغلب در زیر سطح اقیانوس به دنبال غذا می‌گردند. همچنین آن‌ها خاصیت ارتجاعی دارند، زمانی که یک نهنگ آبی به سمت کریل می‌رود، می‌تواند دهانش را متورم کند و حجم آبی بزرگ‌تر از بدن خود را ببلعد.

به همین خاطر دانشمندان تلاش می‌کنند میزان غذایی که این جانور می‌خورد را محاسبه کنند. در گذشته دانشمندان یا معده نهنگ‌های ساحلی را بررسی می‌کردند یا حیوانات کوچکتری مانند موش‌ها و دلفین‌ها را با آنها مقایسه می‌کردند. اما تکنولوژی جدید در طول دهه گذشته و بعد از کشتار دسته جمعی نهنگ ها توسعه پیدا کرده است و اطلاعات بهتری را در اختیار ما قرار می‌دهد. 

می‌توانیم از نهنگ‌هایی که در حال غذا خوردن هستند با پهباد عکس بگیریم و از این طریق محققان می‌توانند دهان بالونی آن‌ها را اندازه بگیرند. صداهای اکو می‌توانند با استفاده از سونار، دسته‌های کریل را اندازه‌گیری کنند. همچنین برچسب‌های مکنده که دارای شتاب‌سنج، جی‌پی‌اس و دوربین هستند می‌توانند نهنگ‌ها را در اعماق آب ردیابی کنند. ساووکا گفت: «به نظرم آن‌ها شبیه به گوشی‌های آیفون نهنگی هستند.»

نهنگ‌ها چقدر غذا میخورند؟

او و همکارانش با استفاده از این دستگاه‌ها محاسبه کردند که نهنگ‌های بی دندان سه برابر بیشتر از آنچه محققان قبلاً تصور می‌کردند غذا می‌خورند. آن‌ها دو سوم سال را روزه می‌گیرند و از ذخایر عظیم غلات خود استفاده می‌کنند. اما در حدود 100 روزی که غذا می‌خورند، این کار را به شکل فوق‌العاده موثری انجام می‌دهند. این حیوانات با هر بار تغذیه روزانه می‌توانند به‌اندازه حدود 5 تا 30 درصد از وزن بدن خود که همین حالا هم به‌اندازه تایتانیک سنگین است غذا بخورند. یک نهنگ آبی ممکن است 16 تن کریل را ببلعد.

کشتار دسته جمعی نهنگ ها: سرنوشت طعمه‌ها

پس با این وجود کشتار دسته جمعی نهنگ ها زندگی را برای طعمه‌های آن‌ها تبدیل به بهشت کرده است، نه؟ بعد از دوره صنعتی کشتن این غول‌ها توسط شکارچی‌ها، حدود 380 میلیون کریل در سال زنده باقی ماندند. در دهه 1970 بسیاری از دانشمندان تصور می‌کردند که زمین‌های شکار نهنگ سابق تبدیل به کریل‌توپیا (بهشت کریل‌ها) می‌شود، اما برعکس مطالعات بعدی نشان دادند که تعداد کریل‌ها بیش از 80 درصد کاهش یافته است.

توضیحی که برای این پارادوکس وجود دارد شامل آهن است، ماده معدنی که همه موجودات زنده به مقدار کم به آن نیاز دارند. اقیانوس اطلس شمالی آهن خود را از گردو غباری که از صحرای بزرگ آفریقا می‌ وزد دریافت می‌کند. اما در اقیانوس جنوبی که یخ زمین را می‌پوشاند آهن کمیاب‌تر است. 

بیشتر این آهن در بدن کریل‌ها و حیوانات دیگر قفل شده است. نهنگ‌ها هنگام غذا خوردن قفل آهن را باز می‌کنند و همراه با مدفوع خود آن را رها می‌کنند. سپس این آهن دفع شده باعث تحریک رشد فیتوپلانکتون‌های کوچک می‌شود که غذای کریل‌ها هستند و کریل‌ها هم منبع تغذیه نهنگ‌ها هستند و این روند ادامه دارد.

نهنگ‌ها اکوسیستم را مهندسی می‌کنند

درست مانند کاری که بسیاری از پستانداران بزرگ در خشکی انجام می‌دهند نهنگ‌ها همان اکوسیستم‌هایی را که به آن وابسته هستند مهندسی می‌کنند. آن‌ها علاوه بر خوردن کریلها شرایطی را ایجاد می‌کنند که به این موجودات اجازه رشد کردن می‌دهد. آن‌ها این کار را به قدری خوب انجام می‌دادند که حتی در دوره قبل از کشتار دسته جمعی نهنگ ها هم اشتهای عظیم آنها سرزمین‌های سرسبزی را که ایجاد کرده بودند تهی نمی‌کرد. 

در آن زمان ازدحام کریل‌ها به حدی متراکم بود که سطح اقیانوس جنوبی قرمز می‌شد. خورد و خوراک نهنگ‌ها به حدی زیاد بود که ملوان‌ها می‌توانستند تا جایی که چشم کار می‌کرد فواره‌های آب نهنگ‌ها را که از هر طرف به هوا پرتاب می‌شد تماشا کنند. این اکوسیستم‌ها با شروع صید نهنگ صنعتی منفجر شدند. بر اساس محاسبات گروه ساووکا مرگ چند میلیون نهنگ باعث شد صدها میلیون تن مدفوع، حدود 12000 متریک تن آهن و تعداد زیادی پلانکتون، کریل و ماهی در اقیانوس‌ها از بین بروند. 

به گفته لیا گربر (Leah Gerber) زیست‌شناس حفاظت از دریا در دانشگاه ایالتی آریزونا که در مطالعه جدید شرکت نداشت، حامیان صید نهنگ گاهی اوقات می‌گویند اشتهای زیاد نهنگ‌ها امنیت غذایی کشورهای ساحلی را تهدید می‌کند، آن‌ها مطالعات مدل‌سازی را که این ایده را رد می‌کند قبول ندارند. گاربر به من گفت در عوض«رد کردن نتایج تجربی حاصل از مطالعه ساووکا سخت خواهد بود.»

مجموعه Hulton-Deutsch، عکس از Corbis، منبع Getty

کشتار دسته جمعی نهنگ ها: یک سوراخ بزرگ در اقیانوس

کلی بنویت برد (Kelly Benoit-Bird) زیست شناس دریایی در مؤسسه تحقیقاتی آکواریوم مونتری بی در کالیفرنیا می‌گوید مطالعات جدید یک یادآوری مهم است که چطور «گونه‌هایی که شکار می‌شوند بخشی از یک شبکه پیچیده هستند که بشدت تحت تأثیر کارهای ما قرار می‌گیرند.» با کشتن یک نهنگ سوراخی در اقیانوس ایجاد می‌شود که خیلی بزرگ‎تر از خود آن جانور است.

حالا نسبت به چند سال پیش تعداد نهنگ‌ها بیشتر شده است. در اوایل سال 2020 دانشمندان با مشاهده 58 نهنگ آبی در آب‌های زیر قطب جنوب، یعنی جایی که تعداد انگشت شماری از حیوانات در سال‌های قبل دیده شده بود خوشحال شدند. اما تعداد آنها هنوز هم به خاطر کشتار دسته جمعی نهنگ ها در گذشته به شدت کم است. ساووکا گفت: «تا زمانی که غذای نهنگ‌ها را برنگردانده‌اید نمی‌توانید آن‌ها را به اقیانوس‌ها برگردانید.» ساووکا فکر می‌کند روش انجام این کار را می‌داند. 

کشتار دسته جمعی نهنگ ها: آهن راه نجات است

در سال 1990جان مارتین (John Martin) اقیانوس‌شناس اعلام کرد که اقیانوس‌های جنوبی فاقد آهن هستند و اضافه کردن عمدی این ماده مغذی به آبهای این اقیانوس‌ها باعث رشد فیتوپلانکتون‌ها می‌شود. مارتین اینطور استدلال کرد که پلانکتون‌های در حال رشد، کربن دی اکسید جذب کرده و با خنک کردن سیاره سرعت گرمایش جهانی را کاهش می‌دهند. از آن زمان محققان این ایده را در 13 آزمایش بررسی کرده‌اند و با اضافه کردن آهن به بخش‌های کوچکی از اقیانوس‌های جنوبی و آرام، نشان دادند که پلانکتون‌ها در واکنش به این ماده واقعاً رشد می‌کنند. 

چنین آزمایش‌هایی که با بارآوری آهن انجام می‌شوند معمولاً به‌عنوان اقدامات مهندسی زمین و تلاش‌های عمدی برای تغییر آب و هوای زمین شناخته می‌شوند. اما ساووکا و همکارانش معتقد هستند که می‌توانند از همین روش برای حفاظت استفاده کنند.

 از آنجایی که بعد از کشتار دسته جمعی نهنگ ها تعداد آن‌ها کاهش پیدا کرده است، با اضافه کردن آهن به آب‌هایی که هنوز کریل‌ها و نهنگ‌ها در آنها وجود دارند می‌توانیم چرخه غذای تخریب شده را به سطوح بالاتر برسانیم و این امکان را برای نهنگ‌ها فراهم کنیم تا تعداد آن‌ها به چیزی که در زمان اوج تاریخی خود بودند نزدیک‌تر شود.

ویکتور اسمتاچک (Victor Smetacek) اقیانوس شناس در مؤسسه تحقیقات قطبی و دریایی آلفرد وگنر در آلمان می‌گوید: «ما با شخم زدن کم دوباره یک زمین بایر را حاصلخیز می‌کنیم و به این ترتیب کل سیستم بهبود پیدا می‌کند.» (اسمتاچک در سه آزمایش قبلی بارآوری آهن شرکت داشت و با گروه ساووکا در حال مذاکره بوده است.)

برنامه‌های نجات تیم ساووکا

این تیم قصد دارد یک آزمایش کوچک و به دقت کنترل شده را برای آزمایش اثرات بارآوری آهن بر روی شبکه غذایی نهنگ‌ها انجام دهد. ساووکا اعتراف کرد که این ایده «برای بعضی افراد شوکه کننده خواهد بود.» دانشمندان و گروه‌های حامی این ایده با آزمایش‌های قبلی اضافه کردن آهن به شدت مخالفت کرده‌اند. دلیلش هم این است که شرکت‌های انتفاعی حق اختراع و تجاری سازی این فناوری را دارند و همچنین آهن اضافی باعث رشد جلبک‌های سمی می‌شود.

ساووکا می‌گوید بر اساس تخمین‌های جدید ما «حالا بهتر از قبل مقدار دقیق آهنی که نهنگ‌ها در سیستم بازیافت می‌کردند و مقدار آهنی که بدون گذاشتن اثرات بد می‌توانیم به آن اضافه کنیم را می‌دانیم.» هدف او انجام کاری عجیب و غیرطبیعی نیست، بلکه او می‌خواهد به‌عنوان یک پالاینده جانشین به‌صورت خلاصه نقشی را ایفا کند که قبل از کشتار دسته جمعی نهنگ ها تا حد انقراض متعلق به آن‌ها بود. 

این جانوران همچنان با چالش‌های زیادی مواجه می‌شوند (اصابت کشتی، آلودگی صوتی،گیر کردن در وسائل ماهیگیری، آلاینده‌ها) اما حداقل منابع غذایی مورد نیاز خود را در دسترس خواهند داشت.

جمع‌بندی

ساووکا گفت صید نهنگ‌ها باعث شد یک شبکه غذایی پررونق تقریباً از بین برود «اما من به این بخشی که باقی گذاشته‌ایم امید زیادی دارم.» او درباره احیای اکوسیستم‌های از دست رفته صحبت نمی‌کند، مانند آن اکوسیستم‌هایی که ده‌ها هزار سال پیش با انقراض ماموت‌ها و دیگر جانوران بزرگ زمینی ناپدید شدند. او گفت: «این سیستمی بود که در دوره پدربزرگ و مادربزرگ ما زنده بود و ما می‌خواهیم آن را برگردانیم.»