احتمالا به نظر شما هم فروش بالای جدیدترین فیلم شرکت سونی Spider-Man: No Way Home  در گیشه در آخر هفته ای که گذشت خبر خوبی برای صنعت سینما است. فروش بی سابقه 260 میلیون دلاری این فیلم آن را در رتبه دوم پس از فیلم Avengers: Endgame (با فروش اولیه 357 میلیون دلار) قرار می دهد. فیلم Spider-Man: No Way Home  در هفته گذشته در سراسر جهان 750 میلیون دلار فروش داشته است. طرفداران این ابر قهرمان افسانه ای از فروش بالای این فیلم بسیار خوشحال هستند. صاحبان سالن های سینما هم که چند سال سخت را پشت سر گذاشته اند از استقبال مردم از تماشای این فیلم هیجان زده شده اند. “آدم آرون” مدیر عامل تعدادی از سالن های زنجیره ای سینما AMC روز دوشنبه خطاب به کسانی که ادعا می کنند سیستمهای پخش آنلاین فیلم (مانند نتفلیکس) باعث از بین رفتن علاقه مردم برای رفتن به سالنهای سینما شده اند توییت کرد: «ای پیام آوران نابودی، حالا چه می گویید(#CHOKEonTHAT)!»

با این حال، نگرانی برخی از طرفداران صنعت سینما کاملا قابل درک است. طرفداران فیلم های ارزشمند و پرمحتوا در طول دو دهه گذشته شاهد مرگ تدریجی سینما بوده اند و فیلم های ابرقهرمانی با فروش بالا در گیشه فیلم های مورد علاقه آنها را به حاشیه رانده اند. استیون اسپیلبرگ با فیلم West Side Story ، شروعی ناامید کننده با فروش 10.5 میلیون دلاری در آخر هفته گذشته داشت، سپس کاهش 68 درصدی را تجربه کرد و فروش فیلم به 3.6 میلیون دلار رسید. در اینجا واقعیتی سخت و دردناک درباره فرهنگ غالب در بین عموم جامعه وجود دارد. گرایش مردم به تماشای فیلم مرد عنکبوتی بسیار بیشتر از فیلمی مانند Nightmare Alley است. حتی گزارش هایی وجود دارد که سالنهای سینما در حال اختصاص دادن سانسهای فیلم Nightmare Alley  به مرد عنکبوتی هستند. 

البته کسانی که دم از پایان یافتن صنعت سینما می زنند بد نیست برای لحظاتی سکوت کنند. با اینکه من فیلم Spider-Man را به شدت نقد کرده ام، اما از استقبال مردم برای بازگشت به سالن های سینما و دیدن فیلم مرد عنکبوتی بسیار خوشحال شدم. بسیاری از سالن های سینما بهترین فروش آخر هفته خود را در تاریخ تجربه کرده اند. برای کسانی که مثل من تمایل به حفظ صنعت سینما دارند این خبری امیدوار کننده است. البته شاید این شرایط پایدار نباشد، در نظر داشته باشید: یکی از مشکلات این سالن ها تکیه بر تعداد محدودی از فیلم های بزرگ برای کسب درآمد است. بنابراین هنگامی که استقبال از آن فیلم ها افت کند آنها نیز دچار خسارت سنگینی می شوند. البته وجود یک چنین فیلم های پرفروشی برای یک سالن سینما ضروری است و مانند واکسنی با عوارض جانبی محدود برای مقابله با یک بیماری کشنده است.

از سوی دیگر نیز سوسوی امیدی در چشم انداز صنعت سینما وجود دارد. در طول تابستان و پاییز 2021 من در نیویورک از سالنی به سالن دیگر می رفتم و از استقبال پرشور مردم شگفت زده می شدم. فیلمهای کلاسیک محبوبی مانند Do the Right Thing ، North by Northwest  و The Thing  اثر جان کارپنتر همچنان مشتاقان خود را به سالن های سینما می کشانند. گفتگوی من با مدیران و برنامه ریزان این سالن ها نیز این مشاهدات را تایید کرد. “بروس گلدشتاین” مدیر برنامه ریزی انجمن فیلم به من گفت: «راستش را بخواهید من از حضور این حجم از مخاطبان شگفت زده شدم.»  از اوایل سال که سالن های سینما بازگشایی شده اند برنامه های مشخصی برای اکران فیلم ها در سالن سینما تنظیم شد تا موجب ترغیب مخاطبان به حضور در سینما شود. بروس گلدشتاین میگوید: «من به این فیلم های کلاسیک فیلم هایی آرامش بخش و باب دل مخاطب میگویم که تماشاچیان دیدن آنها را دوست دارند.» او می گوید: «مخاطبان دوست دارند به سالن سینما برگردند و فیلم های کلاسیک را ببینید. فرقی نمی کند که آنها فیلمی مانند Rear Window  را سرگرم کننده بدانند یا نه. در هر صورت آنها می دانند که با دیدن این فیلم در سینما حال خوشی به آنها دست میدهد.»

بخشی از این رفتار به احساسات روانشناختی افراد بازمیگردد. اما با وجود اینکه این فیلم ها در شبکه های پخش آنلاین وجود دارد، چرا مردم هنوز تمایل دارند برای دیدن این آثار کلاسیک به سینما بروند. برای مثال  فروش فیلم کازابلانکا در سال جاری در طی جشنواره انجمن فیلم همفری بوگارت رکورد چشمگیری از خود به جای گذاشت. پس از پایان نمایش فیلم همچنان افراد زیادی خواهان اکران کازابلانکا در سالن های سینما و دیدن آن همراه با دیگران بودند. باور کنید یا نه، استقبالی که از فیلم مرد عنکبوتی شده است تا حدودی ناشی از حس نوستالژیک طرفدارن سینما و تمایل آنها به خروج از منطقه امن و بازسازی تجربیات پیشین است.

موفقیتی مانند آنچه که فیلم Spider-Man: No Way Home  بدست آورد، برای صنعت سینما ضروری است. مانند واکسنی با عوارض جانبی محدود که برای مقابله با یک بیماری کشنده لازم است.

در همین حال چشم انداز اکران فیلم های جدید نامشخص است. اما بازهم پیش فروش فیلمهای Licorice Pizza   و  Drive My Car در نیویورک چشمگیر بود. البته این را نیز می دانیم که استقبال از فیلم های سینمایی در شهرهای دیگر، مانند نیویورک یا لس آنجلس نیست و هنوز راه درازی تا بازگشت به حالت عادی باقی مانده است. همچنین ظهور یک سویه جدید ویروس کرونا درست در میانه فصل فروش در تعطیلات می تواند تاثیری منفی در فروش فیلم ها بگذارد.

اما دلیلی وجود دارد که من پس از گذشت حدود دو سال نسبت به شرایط پیشه روی سینما خوشبین هستم.

در ماه های اولیه همه گیری بخش قابل توجهی از مردم فکر میکردند که سالنهای سینما نه تنها محکوم، بلکه سزاوار نابودی هستند. آنها اینگونه فکر میکردند که خدمات پخش آنلاین فیلم و سریال همه آن چیزی است که می خواهند. راحت روی مبل در خانه شان بنشینند و با کمال آرامش ( بدون حضور افراد پرحرف، چندش آور، ناقل ویروس و مزدوران انتحاری) فیلم مورد علاقه شان را ببینند. همانطور که پیش از این توضیح دادم این نوع تفکر عواقبی بسیار فراتر از بسته شدن سالن سینمای محله ما دارد. بدین ترتیب تبدیل به برده هایی میشویم که در پیله ی تنهایی خود زندانی شده ایم و تماسی با جامعه و دنیای اطرافمان نداریم. اگر ما ارتباطمان را با جامعه، دوستان و اطرافیانمان از دست بدهیم دیگر یک تمدن نیستیم!

بگذارید واضحتر بگویم منظور من این نیست که ما نباید در خانه فیلم ببینیم. البته که باید فرصت فیلم دیدن در خانه را داشته باشیم! اما سینما نباید از بین برود! از خودتان بپرسید، آیا دلتان می خواهد دیگر سالن سینمایی وجود نداشته باشید؟ بدون این سالن ها سینما زنده نمی ماند و به شکل تلویزیون در می آید. ماهیتی کاملا متفاوت با آنچه باید باشد.

اینگونه نیست که مردم خواهان از بین رفتن صنعت سینما باشند. آنها صرفا تصور میکنند که در صورت نبودن سالنهای سینما ما چیزی را از دست نمی دهیم و هیچ کمبودی احساس نمی کنیم. این احساس شاید پس از گذراندن دو سال در شرایط قرنطینه و همه گیری دور از ذهن نباشد. اما آیا پس از عادی شدن شرایط و بازگشت جامعه به شیوه پیش از کرونا بازهم طرز فکر عموم مردم همین خواهد بود؟ من اینگونه فکر نمی کنم. شاید پس از تجربه تلخ سالهای 2020 و 2021 همه ما نیاز به زمانی برای بازسازی خلقیات و روحیاتمان داریم تا بتوانیم به درستی تصمیم بگیریم.  

شواهد نشان میدهد که مردم سینما رفتن را دوست دارند. واضح ترین نمونه آن فروش بالای No Way Home  است. موفقیت این فیلم چیزی بیش از کنجکاوی مخاطبان درباره آخرین ماجراجویی مرد عنکبوتی، پیش افتادن از اسپویلرها یا حتی حس نوستالژیک دیدن دوباره دکتر هشت پا و گابلین سبز است. این عوامل، فاکتور اصلی برتری این فیلم در گیشه نسبت به سایر فیلمهای سال 2021 یا 2020 نبود.  No Way Home حتی از فیلم پیشین مرد عنکبوتی Spider-Man: Far From Home  هم در اولین آخر هفته اکران خود فروش بیشتری داشت. فیلم قبلی در طی شش روز نخست (در شرایط عدم وجود همه گیری) تنها 185 میلیون دلار فروخته بود که فاصله زیادی با فروش 260 میلیون دلاری حال حاضر این فیلم دارد. این موضوع را هم در نظر داشته باشید که سویه جدیدی از ویروس در حال اوج گیری است، اما با این وجود چنین رکوردی در فروش فیلم زده شده است. هنگامی که اعداد فروش در این شرایط بحرانی، چنین بزرگ میشوند، به این معنی است که عامل دیگری در این میان وجود دارد.

برای بسیاری از مردم، رفتن به سینما و دیدن فیلم No Way Home  به معنای بازگشت دوباره آنها به سالن های سینما پس از یک تعطیلات بسیار طولانی است. فارغ از بحث کیفیت فیلم من فکر میکنم حداقل برخی از بینندگان لذتی شیرین را از دیدن دوباره فیلم روی پرده سینما تجربه کرده اند. درست مانند همان احساسی که هنگام مشاهده فیلم  A Quiet Place Part II پس از ماهها دوری از سالن سینما تجربه کردم. جایی که به خودم گفتم «اصلا امکان ندارد! چطور ممکن است که این تجربه هیجان انگیز و منحصربفرد تماشای فیلم در سینما را از دست بدهم!»  باور کنید راست میگویم. این احساس در من به قدری قوی بود که تا ساعت ها پس از مشاهده فیلم A Quiet Place Part II فکر میکردم این فیلم بزرگترین فیلم تاریخ سینما است.

برای بازگشت صنعت سینما به شرایط عادی باید کارهای بسیاری انجام شود. البته قرار نیست در تمام طول سال تنها فیلمهای ابرقهرمانی به فروش برسند. میزان فروش گیشه با توجه به شرایط جامعه و پارامترهای موثر بر همه گیری – مانند واکسیناسیون، ظهور سویه های جدید، فیلمهای در دسترس در پخش آنلاین، نگرانی های مرتبط با گروههای سنی و بسیاری عوامل دیگر- به صورت مداوم نوسان میکند. همچنین جابجایی زمانبندی اکران فیلم ها به دلیل شرایط همه گیری هزینه زیادی را به استودیو ها وارد می کند. به همین دلیل تا هفته گذشته پیش فرض ذهنی همه این بود که امسال نیز فروش قابل توجهی در گیشه نخواهیم داشت. اما No Way Home با زدن رکورد فروشی چشمگیر تمامی معادلات را برهم زد.

فیلمهای بزرگ دیگری نیز در سالی که گذشت فروش خوبی داشتند، برخی از این فیلمها No Time to Die، Venom: Let There Be Carnage، Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings و F9  بودند. نقطه مشترک در میان این فیلم ها این بود که جوانان را به سالن های سینما کشاندند. بخشی از جمعیت که در سال گذشته تمایل بیشتری به حضور در جامعه داشتند. اما بخش قابل توجه دیگری نیز بودند که تمایل به حضور در سالن های سینما داشتند اما به دلیل برخی ملاحظات نتوانستند به دیدن فیلم ها بروند. افراد مسنتر و زنان در سال گذشته بسیار کمتر از قبل به سینما رفتند. این شرایط فروش پایین فیلم موزیکال West Side Story و فیلم Nightmare Alley را توجیه می کند. همچنین خانواده ها نیز هنوز به سمت سالنهای سینما متمایل نشده اند. به همین دلیل فیلم دیزنی به نام Encanto که انتظار می رفت رکورد فروش را بزند آنقدر ضعیف عمل کرد که فروشی پایینتر از Free Guy داشت. این واقعیت که فیلمهای ابرقهرمانی فروشی به مراتب بالاتر از دیگر فیلم ها دارند این سوال را مطرح میکند که آیا فیلم های با ​​بودجه متوسط می توانند در رقابت با فیلمهای در حال اکران برای خود جایگاهی داشته باشند یا تنها باید به حضور در Netflix اکتفا کنند.

نگرانی ها در مورد آینده صنعت سینما همچنان وجود دارد. اگر استقبالی از فیلم های در حال اکران نشود، هیچ سالن سینمایی در آینده باقی نمی ماند. به همین دلیل موفقیت فیلم No Way Home را نباید به مواجهه ای بین ژانرهای مختلف فیلم تبدیل کرد، بلکه باید دانست که فروش بالای فیلم مرد عنکبوتی موفقیتی برای حفظ صنعت سینما است.